Polscy naukowcy z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie prowadzą pionierskie badanie nad stosowaniem leku przeciwwirusowego walacyklowiru u ciężarnych zakażonych wirusem cytomegalii (CMV). Celem badania jest zmniejszenie liczby noworodków z wrodzoną cytomegalią oraz związanymi z nią powikłaniami neurologicznymi. To innowacyjne podejście może przynieść rewolucję w opiece nad ciężarnymi kobietami i noworodkami, zmniejszając ryzyko wystąpienia poważnych komplikacji zdrowotnych u dzieci.

Cytomegalia – niebezpieczna infekcja wirusowa w ciąży

Cytomegalia (CMV) to wirus, który zwykle nie jest groźny dla osób o zdrowym układzie odpornościowym. Problem pojawia się, gdy do zakażenia dochodzi u kobiet w ciąży, co może prowadzić do zakażenia płodu. Zakażenie to może mieć tragiczne skutki, takie jak poronienie, obumarcie płodu, a także poważne powikłania neurologiczne u noworodków, w tym upośledzenie rozwoju psychoruchowego, głuchotę, a nawet zgon niemowlęcia w pierwszych tygodniach życia.

Skala problemu w Europie i w Polsce

Szacuje się, że od 0,5 do 2 proc. noworodków w Europie rodzi się zakażonych wirusem CMV. Z tej grupy, około 10 proc. dzieci wykazuje objawy uogólnionej wrodzonej cytomegalii. Objawy te obejmują między innymi małogłowie, zapalenie mózgu, uszkodzenie układu nerwowego, zapalenie siatkówki i naczyniówki, a także uszkodzenia słuchu i wzroku. Co więcej, objawy neurologiczne mogą się ujawnić u dzieci, które po porodzie nie miały widocznych objawów wrodzonej cytomegalii, co stanowi dodatkowe wyzwanie dla opieki zdrowotnej.

Cytomegalia jest również główną przyczyną wrodzonego niedosłuchu neurosensorycznego. Do innych jej konsekwencji zalicza się zaburzenia widzenia, padaczkę, porażenie mózgowe oraz różne opóźnienia rozwojowe, które wpływają na jakość życia dzieci dotkniętych tą infekcją.

Walacyklowir – nadzieja na skuteczne leczenie

W ramach projektu POL-PRENATAL-CMV, finansowanego przez Agencję Badań Medycznych, naukowcy z Instytutu Matki i Dziecka starają się ocenić skuteczność i bezpieczeństwo stosowania niższych dawek walacyklowiru u ciężarnych zakażonych wirusem CMV. Standardowo walacyklowir jest stosowany w dawce 8 g na dobę, ale wiąże się to z ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych, zarówno dla matki, jak i dziecka. Celem badania jest ustalenie, czy dawka 4 g dziennie może być równie skuteczna, a jednocześnie bezpieczniejsza.

Jak podkreśla główny badacz projektu, dr hab. Tadeusz Issat, prof. IMiD, badanie ma na celu znalezienie optymalnej dawki, która pozwoli na skuteczną walkę z wirusem, minimalizując ryzyko dla pacjentki i jej dziecka.

Przebieg badania

Badanie rozpoczęło się w sierpniu 2024 roku i ma objąć 200 pacjentek z całej Polski. Każda pacjentka będzie losowo przydzielona do grupy otrzymującej różne dawki walacyklowiru. Proces badawczy obejmuje kilka etapów:

1. Prescreening i wstępna ocena przeciwciał CMV – Kobiety biorące udział w badaniu są najpierw badane pod kątem obecności przeciwciał przeciwko wirusowi cytomegalii, co pozwala na wykrycie świeżego zakażenia.

2. Monitorowanie podczas leczenia – Kobiety ciężarne będą monitorowane przez cały okres leczenia, aby śledzić postęp terapii oraz ewentualne skutki uboczne. Wizyty kontrolne będą odbywały się regularnie.

3. Amniopunkcja w 21-22 tygodniu ciąży – Jednym z kluczowych momentów badania jest wykonanie amniopunkcji w 21-22 tygodniu ciąży, co pozwala na ocenę, czy wirus dotarł do płodu. Jeśli wyniki wskazują na brak zakażenia płodu, leczenie zostaje zakończone, a pacjentka pozostaje pod obserwacją do końca ciąży.

Bezpieczeństwo pacjentek w centrum uwagi

Każda pacjentka ma prawo do wycofania się z badania na każdym jego etapie bez konsekwencji. Naukowcy zapewniają, że uczestnictwo w badaniu jest bezpieczne, a regularne wizyty kontrolne oraz badania diagnostyczne minimalizują ryzyko powikłań.

Brak wytycznych dotyczących CMV w Polsce – nadzieja na zmiany

Obecnie w Polsce brakuje powszechnie obowiązujących wytycznych dotyczących diagnostyki i leczenia zakażenia wirusem cytomegalii u ciężarnych. Badanie przesiewowe przeciwciał nie jest standardowo zalecane, co sprawia, że wiele przypadków infekcji może pozostać niewykrytych. Wyniki projektu POL-PRENATAL-CMV mogą zmienić ten stan rzeczy i stać się podstawą do opracowania standardów leczenia i profilaktyki zakażeń CMV w ciąży.

Zwiększenie świadomości i przyszłość opieki prenatalnej

Polscy naukowcy mają nadzieję, że wyniki badań przyczynią się do zwiększenia świadomości na temat zagrożeń związanych z cytomegalią oraz do wprowadzenia zmian w opiece prenatalnej. Zgodnie z szacunkami, w Polsce codziennie rodzi się średnio sześć noworodków z wrodzoną cytomegalią. Zmniejszenie tej liczby dzięki skutecznej terapii przeciwwirusowej mogłoby znacząco poprawić zdrowie publiczne oraz jakość życia noworodków i ich rodzin.

Podsumowanie

Badanie nad stosowaniem walacyklowiru u ciężarnych zakażonych wirusem cytomegalii, prowadzone przez Instytut Matki i Dziecka, jest ważnym krokiem w kierunku opracowania skutecznej terapii przeciwwirusowej, która mogłaby zmniejszyć liczbę noworodków z wrodzoną cytomegalią oraz jej powikłaniami. Wyniki tego badania mogą zmienić standardy leczenia i profilaktyki zakażeń CMV w Polsce oraz na świecie, poprawiając jakość życia dzieci dotkniętych tą infekcją.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

1. Co to jest cytomegalia i dlaczego jest groźna dla kobiet w ciąży?
Cytomegalia to infekcja wirusowa, która zwykle nie jest groźna dla zdrowych dorosłych, ale może powodować poważne komplikacje u płodów, gdy do zakażenia dochodzi w ciąży.

2.Jakie są najczęstsze objawy wrodzonej cytomegalii u noworodków?
Do najczęstszych objawów należą uszkodzenia układu nerwowego, głuchota, problemy z widzeniem, opóźnienia w rozwoju psychoruchowym oraz poważne problemy zdrowotne, takie jak padaczka czy porażenie mózgowe.

3. Na czym polega badanie POL-PRENATAL-CMV?
Badanie to ma na celu ocenę skuteczności i bezpieczeństwa stosowania niższych dawek walacyklowiru u ciężarnych zakażonych wirusem cytomegalii, aby zmniejszyć ryzyko przeniesienia wirusa na płód.

4. **Czy walacyklowir jest bezpieczny dla ciężarnych?**
Dotychczasowe badania sugerują, że walacyklowir jest bezpieczny, jednak badanie ma na celu potwierdzenie skuteczności niższych dawek, aby zminimalizować potencjalne ryzyko.

5. Jakie są perspektywy po zakończeniu badania?
Jeśli badanie zakończy się sukcesem, może to prowadzić do opracowania standardów leczenia zakażeń CMV u ciężarnych, co przyczyni się do zmniejszenia liczby dzieci z wrodzoną cytomegalią w Polsce i na świecie.