Menu Fundacja Seksualni

Dysforia płciowa u młodzieży:
Objawy, leczenie i wsparcie psychologiczne

Dysforia płciowa – wyzwania i potrzeby młodzieży transpłciowej

Dysforia płciowa to termin, który wszedł do użytku w 2013 roku, zastępując wcześniejsze określenie „zaburzenie identyfikacji płciowej”. Jest to stan, w którym osoba odczuwa znaczący dyskomfort spowodowany rozbieżnością pomiędzy przypisaną jej płcią a odczuwaną tożsamością płciową. Diagnoza ta odnosi się głównie do osób transpłciowych i niebinarnych, które przeżywają trudności związane z przynależnością do danej płci.

Kiedy objawia się dysforia płciowa?

Dysforia płciowa może pojawić się na różnych etapach życia – zarówno w dzieciństwie, jak i w okresie dojrzewania. Już kilkuletnie dzieci mogą wyrażać niechęć do swojej przypisanej płci, np. chłopiec może nie chcieć być chłopcem, a dziewczynka – dziewczynką. W niektórych przypadkach dziecko może przejawiać nietypowe zachowania płciowe, takie jak preferowanie zabaw związanych z płcią przeciwną, jednak nie zawsze towarzyszy temu odczucie dyskomfortu związanego z własnym ciałem.

U wielu osób dysforia płciowa nasila się w okresie dojrzewania, gdy ciało zaczyna zmieniać się pod wpływem hormonów, co może prowadzić do silnego poczucia dyskomfortu i cierpienia.

Jak postępować z dziećmi z dysforią płciową?

Obecnie najczęściej stosowaną metodą pracy z dziećmi z dysforią płciową jest „uważne towarzyszenie” – metoda wywodząca się z holenderskiego modelu opieki nad młodzieżą transpłciową. Oznacza to, że rodzice i specjaliści wspierają dziecko w jego rozwoju, obserwują, jak się rozwija jego tożsamość płciowa, ale nie wymuszają decyzji ani nie stosują przedwczesnych interwencji medycznych.

Społeczna tranzycja, czyli wyrażanie tożsamości płciowej zgodnej z odczuwaną płcią, może być podejmowana w porozumieniu z dzieckiem, jednak zawsze jest to decyzja podejmowana indywidualnie. Czasami tranzycja jest częściowa – dziecko może być np. chłopcem w domu, ale w szkole funkcjonować jako dziewczynka.

 

Blokery dojrzewania i ich wpływ na młodzież

Jedną z najczęściej stosowanych interwencji medycznych w przypadku młodzieży z dysforią płciową są blokery dojrzewania. Ich zadaniem jest zatrzymanie rozwoju cech płciowych, co pozwala młodym ludziom zyskać więcej czasu na podjęcie decyzji dotyczącej dalszych kroków, takich jak włączenie terapii hormonalnej. Blokery dojrzewania są odwracalne, choć nadal toczą się badania nad ich długoterminowymi skutkami, w tym wpływem na zdrowie kostne czy rozwój poznawczy.

Decyzja o zastosowaniu blokerów dojrzewania nie jest podejmowana pochopnie – specjaliści uwzględniają wiele czynników, takich jak dojrzałość emocjonalna młodego człowieka, nasilenie dysforii oraz gotowość rodziny do wsparcia w procesie tranzycji.

Czy dysforia płciowa zawsze utrzymuje się do dorosłości?

Badania nad tym, jak często dysforia płciowa utrzymuje się u dorosłych, przynoszą różne wyniki. Wcześniejsze badania sugerowały, że większość dzieci „wyrasta” z dysforii, ale obejmowały one także dzieci o nietypowej ekspresji płciowej, co mogło wpływać na wyniki. Nowsze badania wskazują, że dzieci, u których dysforia płciowa pojawiła się w młodym wieku i jest silnie odczuwana, najprawdopodobniej będą jej doświadczać również w dorosłości.

Najwięcej niepewności budzi grupa nastolatków, u których dysforia pojawia się dopiero w okresie dojrzewania. W ich przypadku specjaliści często zalecają ostrożność i dłuższą obserwację, zanim podejmą decyzję o interwencjach medycznych.                                                                                                                                                                                                                                           Sytuacja w Polsce

Opieka nad młodzieżą transpłciową w Polsce pozostawia wiele do życzenia. Brakuje ośrodków, które kompleksowo zajmowałyby się osobami z dysforią płciową. Pomoc oferowana jest jedynie w niektórych jednostkach seksuologicznych, a pacjenci muszą często szukać wsparcia u różnych specjalistów.

W kraju istnieją jednak ramowe zalecenia Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego, a wkrótce mają pojawić się wytyczne dotyczące opieki nad młodzieżą.

Profesjonalna Stopka z Animacją